Gedrag is niet (altijd) zomaar gedrag, kinderen zijn niet gewoon stout en jongeren zijn niet gewoon ettertjes. Achter gedrag gaat vaak heel wat trauma, chronische stress, toxic omgevingen, angst, armoede e.c. schuil. Deze achterliggende effecten bevinden zich heel vaak op blinde vlekken waardoor we deze niet onmiddellijk zien, als we dit dan combineren met de veralgemening te maken 'dit kind is sus' of 'die jongere is zo', geeft ons dit geen ruimte om kennis te maken met die blinde vlek en de effectieve waarde en kracht dat dit kind of jongere is. Zoals Frank A. Fecser, CEO of the Positive Education Program, aangeeft is de kans groot dat kinderen of jongeren met een rugzak, de angsten, agressie, trauma’s, projecteren op leerkrachten, ouders, opvoeders, kortom hun hele omgeving. Hij stelt dat kinderen, net omwille van die projecties, mensen rondom hen meetrekken in hun crisis waardoor er conflictcyclussen kunnen ontstaan.
"All questions pertaining to techniques like punishment and rewards, praise or criticism, permission or verbot, indulgence or authority, encouragement or scolding, and the whole gamut of problems around the setting of limits, and what to do if they are trespassed, are still a “no-man’s land’’ in which everybody can believe what he wants to, quite similar to the state of affairs in which our concept of body health, eating habits, etc. were about 100 years ago."
(Redl, cited in Garfat, 1987)
Om niet meegesleept te worden in deze conflictcyclus vind ik het enorm belangrijk om bewust te reageren op gedrag. Hiermee bedoel ik dat ik het belangrijk vindt om mijn eigen handelen zo op te stellen dat deze overeenkomt met de noden van het kind of de jongere dat tegenover mij zit. Ik vind het belangrijk om eerst even na te denken en daarna pas te handelen, telkens met één zinnetje in men achterhoofd 'Wat zit hier achter?' Door mezelf deze vraag te stellen, geef ik mezelf de ruimte om op onderzoek te gaan en deze vraag ook te stellen. We mogen niet vergeten dat de manier waarop wij reageren binnen zulke conflictsituaties een verdere impact heeft op het gedrag van het kind of de jongere en/of zelfs volwassenen.
Roepen vanuit een boosheid helpt niemand echt verder, helpt ook niet om negatief gedrag om te zetten in positief gedrag, laat me daar heel erg duidelijk in zijn! Toch kunnen wij ook vanuit een onmiddellijke emotie reageren en kunnen we ons geduld even verliezen. DAT KAN EN MAG! Weet alleen dat het dan aan ons is om het goede voorbeeld te geven en nadien ook in gesprek te gaan waarom dit zo is gebeurd. Durf jezelf kwetsbaar op te stellen.
Wanneer wij de capaciteit bevatten om niet te reageren op conflicten, die vaak voortkomen vanuit onmacht, trauma, e.c, bewaren wij een zekere rust. Kinderen, jongeren en volwassenen met een rugzak, waarbij er nog niet gewerkt is rond verwerking, emoties, e.c., bevinden zich volgens Frank A. Fecser, in een continu staat van alertheid, op zoek naar het gevaar waarvan zij zeker zijn dat het om elke hoek op de loer ligt. Zij leven met een continu gevoel van onzekerheid en dat alles en iedereen tegen hem/haar is, dat niemand nog te vertrouwen is en dat zij op zichzelf gewezen zijn. Hierdoor hebben zij een pantser van gedrag gecreëerd, om niet blootgesteld te worden aan die continu dreigingen. Deze staat van alertheid en onzekerheid maakt dat zij alledaagse dingen als potentiële dreiging interpreteren.
"By way of analogy, consider a seed. A seed has within it all the necessary blueprints to develop into the plant it is intended to become. Place it in decent soil, give it adequate sunlight and water, and the seed does what it is supposed to do—it becomes a complete plant.
Consider that sunlight and water are to the plant as love and affection are to the child. If our goal is to grow a strong and healthy plant, we would certainly not withdraw sunlight and water. And if by chance the plant that comes under our care has been placed in poor soil, deprived of sunlight and water, and is now damaged as a result, we would not try to correct this by further depriving it of sunlight and water. Yet, this is exactly what happens in many of our schools and even therapeutic settings."
(Frank A. Fecser, 2015)
Nog even wat dieper inzoemen op het effectvan trauma:
Traumatische gebeurtenissen slaan zich op binnen het limbische gebied, het gebied van de emoties, dat zich binnen de rechter hersenhelft bevind. Het gaat hier om indrukken, afbeeldingen en zintuiglijke informatie en is niet toegankelijk voor taal en daarom zijn deze herinneringen zintuiglijk en op gevoelens gebaseerd. We mogen daarom ook niet vergeten dat personen die een trauma hebben meegemaakt, deze herinneringen aan de gebeurtenissen opslaan in dit deel van het geheugen. Belangrijk hierbij is dat een geur, een liedje, een reactie, heel wat herinneringen kan triggeren waardoor de staat van continu alertheid ook blijft aanhouden, rust is geen optie want, zoals Frank A. Fecser steldt, kan dat ene geluid of die doordringende geur ervoor zorgen dat men de gehele trauma in zijn volle intensiteit herbeleefd in het hier en nu. Iets waar we ons toch zeker ook wel bewust van dienen te zijn.
Bij trauma is er geen verleden, alleen continu aanwezigheid van gevoelens, op elk moment. Wanneer het wordt geactiveerd, neemt het slachtoffer, volgens Frank A. Fecser aangeeft, onbewust deel aan herbeleving, waarbij hij zichzelf en anderen in de rol van slachtoffer plaatst , vervolger of redder in een eindeloze zelfvernietigende cyclus. Maar, volgens de neurowetenschappen, kunnen deze gevoelens van angst of chronische stress niet worden beheerd zonder taal. Deze verbinding tussen taal en sterke emoties kan wel geleerd worden en dat is iets waar wij hen bij kunnen helpen. Door open te staan voor de persoon als in wie hij/zij is en verhaal te halen, kunnen wij hen ook wijzen op de negatieve impact van gedrag op het toekomstige leven.
Reactie plaatsen
Reacties